คุยกับนักศิลปะบำบัด สร้างจิตใจให้แข็งแรง ด้วยศิลปะบำบัดจากธรรมชาติ

หากพูดถึงศิลปะบำบัด เชื่อว่ายังมีอีกหลายคนที่ยังสงสัยว่า ศิลปะบำบัดต่างจากการวาดรูประบายสีหรือสร้างงานฝีมือสักชิ้นอย่างไร แล้วสามารถช่วยบำบัดใคร บำบัดอะไร และบำบัดอย่างไรได้บ้างบทความนี้ Gother ขอพาไปพูดคุยกับนักศิลปะบำบัด อย่าง คุณทราย พรไพลิน ตันเจริญ อดีตนักออกแบบผลิตภัณฑ์ ที่เลือกนำความรู้ศิลปะของตัวเองมาพัฒนาต่อ เพื่อใช้ในการดูแลและเยียวยาจิตใจของผู้คน ด้วยการเริ่มต้นเส้นทางของการเป็นนักศิลปะบำบัดอย่างเต็มตัว พร้อมทำความรู้จักห้องเรียนศิลปะบำบัดด้วยธรรมชาติ ที่เธอเป็นผู้ออกแบบ

“พอเรียนจบก็ทำงานหนักจนแทบไม่ได้พัก แล้วก็ป่วย พอป่วยไปแบบนั้น เขาก็หาคนมาทำงานแทนเราทันทีเลย” คุณทรายเริ่มเล่าให้เราฟัง เมื่อเราถามถึงจุดเริ่มต้นของการเป็นนักศิลปะบำบัด คุณทรายเล่าต่อว่า มันเริ่มมาจากตอนที่คุณทรายทำงานเป็นนักออกแบบผลิตภัณฑ์ ซึ่งทำงานหนักและไม่ได้ดูแลตัวเองเท่าที่ควร จนตัวเองเริ่มเจ็บป่วย ทำให้เริ่มตั้งคำถามกับสิ่งที่กำลังทำอยู่ ณ ตอนนั้น และค้นพบว่าไม่มีความสุขกับสิ่งที่ทำอยู่ จึงรู้สึกว่าถึงเวลาที่ต้องหันกลับมาดูแลและให้คุณค่ากับตัวเองบ้างแล้ว

หลังจากนั้นไม่นาน คุณทรายจึงตัดสินใจค้นหาเส้นทางใหม่ให้กับชีวิต จนเจอเข้ากับหลักสูตรศิลปะบำบัดแนวมนุษยปรัชญา ที่ไม่เคยได้ยินมาก่อน และตัดสินใจเรียน จนได้เข้าใจว่า ความรู้ศิลปะที่เธอมีนั้นเป็นเพียงเสี้ยวเดียวเท่านั้น เพราะการทำศิลปะบำบัดไม่มีการตัดสินเรื่องความสวยงามเข้ามาเกี่ยวข้อง แต่ใช้งานศิลปะเป็นเครื่องมือในการสำรวจจิตใจของคน ๆ หนึ่ง เพื่อช่วยคลายปมปัญหา หรือ ช่วยให้เข้าใจหรือเข้าถึงความรู้สึกต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นกับตัวเองมากยิ่งขึ้น และนำไปสู่การค้นพบทางออกที่เหมาะสม โดยมักจะถูกใช้ควบคู่ไปกับการดูแลรักษาทางกายด้วยเช่นกัน ในบางประเทศ อย่าง เยอรมนี นักศิลปะบำบัดถือเป็นคนหนึ่งที่มีหน้าที่ช่วยดูแลเรื่องจิตใจ ซึ่งเทียบเท่ากับแพทย์ผู้รักษาอาการทางร่างกาย

เราขอให้คุณทรายเล่าเกี่ยวกับการทำหน้าที่ของเธอในฐานะนักศิลปะบำบัด คุณทรายเล่าว่า เธอมีโอกาสได้ดูแลเด็ก ๆ หลายคน ซึ่งแต่ละคนก็จะมาด้วยเรื่องและปัญหาที่แตกต่างกัน เธอจึงคิดค้นหลักสูตรคลาสเรียนศิลปะบำบัดขึ้นจากตัวตนของเด็ก ๆ ที่นำเสนอผ่านนิทาน ศิลปะ และธรรมชาติผสมผสานกันไป

คุณทรายยกตัวอย่างเกี่ยวกับคลาสให้ฟังต่อว่า การออกแบบหลักสูตรที่คิดตั้งต้นจากเด็ก ๆ แต่ละคน ก็จะต้องดูว่าเด็กต้องการการดูแลในเรื่องไหน เช่น เด็กต้องการที่พึ่งทางอารมณ์ความรู้สึก (Emotional Support) หรือ การจัดการอารมณ์โกรธ (Anger Management) เป็นต้น อย่างครั้งหนึ่ง คุณทรายเคยออกแบบให้เด็ก ๆ ไปเดินสำรวจสวนดอกไม้ พอพาเด็ก ๆ ได้เดินสำรวจก็อยากจับนู่นจับนี่ ปรากฏเด็กคนนั้นบังเอิญไปจับดอกกุหลาบและโดนหนามกุหลาบตำมือแบบไม่ทันระวังตัว จึงวิ่งมาหาคุณทราย คุณทรายดูและทำแผล พร้อมถามว่าเป็นอย่างไร รู้สึกอย่างไร และสอนว่า การจับหรือทำอะไรโดยไม่ขออนุญาต จะทำให้เกิดเรื่องที่ทำให้รู้สึกโกรธหรือเจ็บตัวได้ เพราะตอนที่ไปจับดอกไม้ ดอกไม้ไม่ได้อนุญาตให้เราจับ ดอกไม้ก็เหมือนกับเพื่อน ๆ ของเรา เพราะถ้าเราไปจับตัวหรือจับของเล่นของเพื่อน โดยที่เพื่อนยังไม่อนุญาต นั่นหมายความว่าเรายังทำไม่ได้ ต้องขออนุญาตก่อน เพื่อต้องการให้เด็กรู้เท่าทันอารมณ์และความรู้สึก พร้อมจัดการได้อย่างเหมาะสม

เราถามคุณทรายแบบเจาะลึกลงไปอีกว่า ทำไมคุณทรายถึงใช้ธรรมชาติเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของคลาสศิลปะบำบัด เพราะจริง ๆ ศิลปะบำบัดน่าจะทำในห้องเรียนได้ คุณทรายบอกว่า จากประสบการณ์ของคุณทรายเองพบว่า เด็กในเมืองหลายคนคุ้นชินกับสภาพแวดล้อมที่รายล้อมไปด้วยตึกสูง ซึ่งสังเกตได้จากการที่เด็กในเมืองใหญ่มักจะวาดภาพตึก หรือ คอนโด กลัวหญ้า กลัวต้นไม้ ไม่กล้าเหยียบพื้นดิน และเด็กเหล่านั้นจะรู้สึกกลัวหรือกังวลอยู่บ่อย ๆ และมีแนวโน้มจะพูดช้า พูดไม่เป็นคำ สื่อสารไม่ได้ค่อยได้ รวมถึงมีการทรงตัวไม่ดี

แต่เมื่อเทียบกันกับตอนที่คุณทรายไปเที่ยวเพื่อหาแรงบันดาลใจใหม่ ๆ ในชุมชนชนบท ได้เจอธรรมชาติสีเขียว หายใจได้เต็มปอด ก็ทำให้รู้สึกดีและสงบ และมีโอกาสได้คลุกคลีอยู่กับเด็ก ๆ ในพื้นที่ เลยชวนเด็ก ๆ ทำสีจากธรรมชาติ เช่น ดอกไม้ ใบไม้ หิน ดิน และนำมาวาดรูป ปรากฏว่าเด็ก ๆ สนุก ไม่กลัวเลอะ ไม่รู้สึกกังวลใด ๆ กล้าที่จะหยิบจับสิ่งต่าง ๆ จากธรรมชาติมาสร้างสรรค์ภาพวาด

และนี่เองจึงเป็นที่มา ที่ทำให้คุณทรายได้ไอเดียและมองเห็นความสำคัญของการนำธรรมชาติเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของคลาสศิลปะบำบัดให้กับเด็ก ๆ จะมหัศจรรย์แค่ไหนถ้าเด็ก ๆ ได้ออกไปสัมผัสและใกล้ชิดกับธรรมชาติ ได้ออกไปทำกิจกรรม พร้อมมีเวลาคุณภาพร่วมกับครอบครัว พร้อมสร้างแรงบันดาลใจเพื่อต่อยอดความสุขให้ทุกครอบครัว ... และใครที่กำลังมองหากิจกรรมเด็ด ๆ ที่เหมาะสำหรับครอบครัวแบบนี้ ต้องไม่พลาด ! เข้าร่วมเป็นส่วนหนึ่งของ Gother Family KLUB คลิกลิงก์ พื้นที่คอมมูนิตีดี ๆ ที่รวบรวมผู้คนที่มีไลฟ์สไตล์การเที่ยวและรักในการทำกิจกรรมเข้าไว้ด้วยกัน พร้อมพบปะเพื่อนใหม่และสิทธิพิเศษไม่ซ้ำใคร เลือกคลับที่ใช่ เลือกไลฟ์สไตล์ที่ชอบ ให้ทุกเรื่องเล่น ทุกกิจกรรมของเด็กเป็นเรื่องจริงจังสำหรับเรา ! เปิดใจเพื่อสิ่งใหม่ ๆ เที่ยวที่ใช่ ตามใจกับ Gother!